‘Oroppa’ van Safae el Khannoussi wint Libris Literatuur Prijs

Sommige boeken dienen zich aan als een fluistering. Andere breken de deur open en laten een blijvende indruk achter. Oroppa van Safae el Khannoussi behoort tot die laatste categorie. Met haar debuutroman liet ze de jury van de Libris Literatuur Prijs sprakeloos achter. Niet alleen vanwege de thematiek, maar vooral door de manier waarop ze het verhaal weet te brengen.

Oroppa begint met de verdwijning van Salomé Abergel, een kunstenares met een duister verleden. Rondom haar ontstaat een web van verhalen. Haar zoon, haar voormalige folteraar, een oppas, een kroegbaas. El Khannoussi laat deze stemmen beurtelings aan het woord. Zo ontstaat een mozaïek van levens die allemaal verbonden zijn met Europa. Niet het Europa van monumenten en ministeries, maar het Europa van nachtclubs, wasserettes en achterafstraten.

De roman kijkt niet van binnen naar buiten, maar andersom. Door de ogen van migranten, randfiguren en buitenstaanders. Oroppa is het Noord-Afrikaanse Arabische woord voor Europa. De titel verraadt de blikrichting. El Khannoussi toont een continent dat gevormd is door migratie en verandering. Niet als stelling, maar als feit.

Wat Oroppa vooral bijzonder maakt, is de stijl. De jury was overweldigd door de taal, de structuur, de durf. Geen klassiek debuut vol aarzeling, maar een boek dat sprankelt van zelfvertrouwen. El Khannoussi schrijft met vaart en gevoel voor ritme. Ze bouwt lagen in haar verhaal zonder dat het zwaar wordt. Elk hoofdstuk draagt bij aan het grotere geheel.

Achter deze roman schuilt een scherpe geest. El Khannoussi is naast schrijver ook politiek filosoof. Ze doet onderzoek naar gevangenissen in Noord-Afrika. Die achtergrond sijpelt door in het boek. Niet letterlijk, maar als onderstroom. Wat in academische teksten abstract blijft, krijgt in Oroppa een gezicht.

De Libris Literatuur Prijs gaat zelden naar een debuut. Dat Oroppa deze eer te beurt valt, zegt veel. Over de kwaliteit van het boek, maar ook over de bereidheid van de jury om verrast te worden. Dit is literatuur die iets in beweging zet. Geen pleidooi, geen pamflet, maar een roman die nog lang zal blijven nazinderen.