Als de festivalzomer in het gedrang komt

Waar tot voor kort elk weiland in de zomer leek te transformeren tot een poppodium, zien we nu een opvallend aantal festivals verdwijnen uit de agenda. Festivals als Supercharged in Zaandam, Mañana Mañana in Laren en het karaktervolle Grasnapolsky in Scheemda hebben hun edities voor dit jaar afgezegd, of slaan zelfs definitief de stekker eruit. En ze staan niet alleen: eerder verdwenen al Tuckerville, Parkpop en Indian Summer van de festivalkalender. Volgens een artikel van NRC (9 april 2025) is er sprake van een trendbreuk: voor het eerst in jaren daalt het aantal festivals in Nederland.

De redenen zijn veelzijdig, maar het probleem is helder. Alles wordt duurder: van artiesten en personeel tot stroom, hekken en toiletten. Tegelijkertijd worden vergunningstrajecten ingewikkelder én prijziger, doordat organisatoren vaker externe bureaus moeten inschakelen om aan de eisen van gemeenten te voldoen. Volgens Berend Schans van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) zijn de marges voor veel festivals simpelweg te klein geworden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat organisatoren van middelgrote of kleinere festivals zich afvragen of het nog wel verantwoord is om een editie door te zetten.

Tegelijkertijd is het gedrag van bezoekers veranderd. Tickets worden later gekocht, dagkaarten winnen aan populariteit en consumenten zijn kritischer dan ooit. Onderzoeker Martijn Mulder van Poplive – een project van de Erasmus Universiteit in samenwerking met onder andere Mojo – merkt op dat veel mensen liever één keer groots uitpakken bij een festival als Lowlands, dan meerdere keren naar een kleiner evenement gaan. En dat terwijl juist die kleinere festivals zorgen voor spreiding, vernieuwing en toegankelijkheid.

Ook Peter van der Aalst van Breda University of Applied Sciences, die via ANP Expert Support zijn zorgen uit, benadrukt dat de uitdagingen groter zijn dan alleen geld. Geopolitieke onzekerheid, zoals onduidelijkheid over reisbeperkingen voor bepaalde groepen internationale bezoekers, speelt eveneens een rol. Bovendien dwingt de toegenomen regelgeving rondom duurzaamheid festivalorganisatoren tot investeringen die niet zomaar terug te verdienen zijn. De rek is eruit.

Toch is er ook ruimte voor hoop. Van der Aalst pleit voor samenwerking en innovatie als sleutel tot herstel. Artiesten, leveranciers en organisatoren zullen gezamenlijk naar oplossingen moeten zoeken, bijvoorbeeld door nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen of efficiënter te produceren. De kracht van een festival zit immers niet alleen in het grote gebaar, maar juist in de ervaring, de sfeer en het gevoel van gemeenschap dat het oproept.

Wat op het spel staat, is meer dan een avondje dansen in een weiland. Festivals zijn ontmoetingsplekken, culturele proeftuinen en soms zelfs levensveranderende ervaringen. De uitdaging is om die waarde te behouden, zonder dat het exclusief wordt voor wie het zich kan permitteren. Want een festivalzomer is pas geslaagd als iedereen mee kan dansen.